Svetozar Vukmanović Tempo – Narodni heroj iz Bara ( Crna Gora )

Svetozar Vukmanović Tempo – Narodni heroj iz Bara

( Crna Gora )

Svetozar Vukmanović Tempo rodio se 3. augusta 1912. godine u selu Podgoru, Bar,Crna Gora.Pripada onoj generaciji istaknutih jugoslovenskih komunista koja se, od sredine tridesetih godina, nalazi u središtu borbe revolucionarnog radničkog pokreta, a kasnije na čelu narodnooslobodilačke borbe i poslijeratne socijalističke izgradnje u Jugoslaviji. Tempo je čovjek borbena duha, raznovrsnih, eruptivnih ideja i revolucionarnog cilja, do kojeg se stiže samo nepoštenom
borbom.

Svetozar Vukmanović Tempo  osnovnu školu završio je u Podgoru, gimnaziju na Cetinju,a Pravni fakultet 1935. u Beogradu. Posle završetka studija, bio je profesionalni politički radnik, revolucionar.

Odmah posle upisa na Pravni fakultet, uključuje se u borbu naprednog studentskog pokreta na Beogradskom univerzitetu. Isticao se borbenošću u studentskim štrajkovima i demonstracijama i u akcijama radničke klase u Beogradu.

Član je SKOJa od 1932, a KPJ od 1933. godine. Kao član Akcionog odbora studentskog pravničkog društva, a od novembra 1934, jedan je od organizatora i vrlo aktivnih rukovodilaca borbe napredne studentske omladine protiv nacionalističkih studentskih udruženja, jedan je od organizatora i aktivnih učesnika velikih studentskih štrajkova na Beogradskom univerzitetu 1935. i 1936. godine.

Zbog učešća u organiziranju štrajkova studenata Beogradskog univerziteta, januarafebruara 1935, bio je zatvoren u koncentracioni logor u Višegradu (od 4. februara do 20. marta 1935). Posle izlaska iz logora, radio je, u toku ljeta 1935, na formiranju partijskih organizacija u Crnoj Gori. Od jeseni 1935, Kao član MK SKOJa za Beograd, angažirao se u političkom radu sa studentskom i radničkom omladinom i u organiziranju štrajkova i drugih akcija beogradskih radnika i studenata.

Poslije odsluženja vojnog roka, u školi rezervnih oficira u Subotici, sredinom 1937. ponovo odlazi na partijski rad u Crnu Goru, za instruktora pri PK KPJ. Posle povratka u Beograd, početkom 1938. godine, bio je kratko u zatvoru, a zatim je izabran za člana MK KPJ za Beograd, a juna 1939. i za člana PK KPJ za Srbiju. Od tada do rata 1941, po zadatku PK KPJ za Srbiju i CK KPJ, radio je na širenju mreže partijskih ćelija u Srbiji i Makedoniji, kao i organizaciji partijske tehnike: organizirao je štampanje letaka, ilegalnih partijskih listova i drugog partijskog materijala.

Od CK KPJ Svetozar Vukmanović Tempo  bio je zadužen da organizira štampanje i rasturanje ilegalnog materijala u Srbiji, Vojvodini, Makedoniji, Kosovu i Metohiji, Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini. Po zadatku CK KPJ, od augusta 1939. radio je u Makedoniji, kao partijski instruktor, a u ljeto 1940, kao instruktor PK KPJ za Srbiju, i u unutrašnjosti Srbije: u Nišu, Zaječaru i rudnicima istočne Srbije. U jesen 1940, kao delegat CK KPJ, prisustvuje Pokrajinskoj konferenciji KPJ za Makedoniju.

Do 1941. više puta je hapšen i proganjan, i 5 puta izvođen pred Sud za zaštitu države. Na
policiji i na Sudu dobro se držao. Zbog progona i hapšenja, živio je često u ilegalnosti.
Na V pokrajinskoj konferenciji KPJ za Srbiju, juna 1940, izabran je za člana PK i delegata za
V zemaljsku konferenciju KPJ. Na ovoj konferenciji KPJ, oktobra 1940. u Zagrebu, podnio je
izvještaj o stanju partijske tehnike i bio izabran za člana CK KPJ. Tada je i dobio nadimak
Tempo.

Govoreći o dinamičnosti političkih događaja na koje komunisti, a posebno partijska
štampa i ilegalna partijska tehnika, moraju blagovremeno reagirati i o tome obavještavati
mase radnika i građana, Vukmanović je često isticao potrebu bržeg tempa političkog rada.
Uzimajući riječ odmah posle toga, drug Tito je naglasio da je ….. ono što je ovdje o tempu
rada govorio drug iz Beograda, onaj drug Svetozar Vukmanović Tempo , veoma je važno za naše kadrove…” Poslije toga, i drugi delegati konferencije, a kasnije i njegovi drugovi s kojima je radio, nazvali su ga Tempo. To će biti njegovo ilegalno ime kojim se služio u političkom radu do rata i u toku NOB. Pod tim imenom znali su ga vojni štabovi i partijska rukovodstva u cijeloj zemlji, a van naše zemlje kao generala Tempa.

Neposredno pred početak rata 1941, radio je u Beogradu, na organiziranju i tehničkom
opremanju ilegalnih partijskih štamparija PK KPJ za Srbiju i CK KPJ. Bio je jedan od
organizatora i rukovodilaca velikih demonstracija i manifestacija u Beogradu, 27. marta 1941. On je jedan od onih komunista koji su tog dana masi demonstranata držali rodoljubive irevolucionarne govore.

Poslije kapitulacije Kraljevine Jugoslavije, nastavio je rad na organiziranju štamparija CK KPJ(na Banjičkom vencu i Avalskom drumu). U toku ljeta 1941, dok je okupator provodio teror a ustanak se širio, gradovi i sela bili su zasuti hiljadama letaka i proglasa CK KPJ, s pozivom na ustanak, štampanih u štampariji CK KPJ koju je organizirao Tempo.Svetozar Vukmanović Tempo prisustvovao je istorijskoj sjednici Politbiroa CK KPJ 4. jula 1941, na kojoj je donijeta odluka o početku oružanog ustanka u Jugoslaviji.

Od tada do kraja NOR, po zadatku CK KPJ i VŠ, u raznim krajevima Jugoslavije obavljao je istaknute vojne i političke dužnosti. Kao delegat GŠ NOPOJ i opunomoćeni delegat CK, odlazi u BiH. Pod njegovim rukovodstvom, 13. jula 1941. održan je sastanak PK KPJ u BiH, na kome je prenio direktivu CK KPJ o početku općenarodnog ustanka i razvoju oružane borbe prema uslovima u pojedinim pokrajinama BiH. Učestvovao je u donošenju najvažnijih odluka i rješavanju mnogih pitanja iz političke djelatnosti rukovodstva KPJ i vođenju oružane borbe u prvim mjesecima ustanka u BiH,naročito u istočnoj Bosni.

Na Savjetovanju u Stolicama (26. septembra 1941) postavljen je za komandanta Glavnog
štaba BiH, i izabran za člana Vrhovnog štaba NOV i POJ. Na političkom radu u BiH ostao je
sve do kraja 1942, kada je, po odluci CK KPJ i VŠ, upućen na politički rad u Makedoniju.
Kao opunomoćeni delegat CK i VŠ, dobio je zadatak da u južnim pokrajinama Jugoslavije
organizira i ojača partijska rukovodstva, pomogne oživljavanje oružane borbe i organiziranje partizanskih odreda, brigada i narodne vlasti.

Pružio je veliku pomoć stvaranju, razvoju i radu KP Makedonije, NOV i POM, narodne vlasti i Narodnog fronta. Oslobodilački pokret u Makedoniji, na Kosovu i Metohiji i na jugu Srbije u 1943. i 1944. godini naglo je jačao i postajao masovniji. Formirani su partizanski odredi i brigade a potom divizije i korpusi, koji su uspješno vodili borbu protiv njemačkog i bugarskog okupatora, protiv četnika i balista.

Pored toga, Vukmanović je odlazio u Grčku i Albaniju, uspostavio veze s Bugarskom
radničkom partijom i održavao veze i sastanke s predstavnicima centralnih komiteta i glavnih štabova ovih zemalja zbog jačanja, povezivanja i koordinacije oslobodilačke borbe balkanskih naroda.

Iz Makedonije prebacio se, sredinom 1944, preko Barija (Italija), na Vis, gdje je na sastanku Politbiroa CK KPJ i VŠ konstatirano da je Tempo veoma uspješno obavio sve postavljene zadatke CK i VŠ u Makedoniji i na Kosovu i Metohiji. Posle toga, vratio se ponovo na partijski rad u Makedoniju, gdje je ostao do novembra 1944, kada se, na poziv CK KPJ, vraća u oslobođeni Beograd.

Poslije oslobođenja zemlje, Svetozar Vukmanović Tempo je bio načelnik Glavne političke uprave JNA i pomoćnik ministra za narodnu obranu (1945—1948), ministar rudarstva Vlade FNRJ,predsjednik Savjeta za energetiku i ekstraktivnu industriju Vlade FNRJ, predsjednik Savjeta za industriju Vlade FNRJ, od 1953. predsjednik Privrednog savjeta SIV i potpredsjednik SIV (1954—1958), a zatim član Izvršnog odbora SUBNORa Jugoslavije i predsjednik Centralnog veća Saveza sindikata Jugoslavije (1958—1967).

Bio je član Savjeta za narodnu obranu j član Izvršnog odbora Saveznog odbora SSRNJ. Od 1945. do aprila 1969. biran je za poslanika Savezne skupštine svih saziva.

Na V kongresu KPJ 1948. izabran je za člana CK KPJ i kandidata za člana Politbiroa CK, od
1952. član je Izvršnog komiteta SKJ, a od oktobra 1966. član je Predsjedništva CK KPJ. Na
svim poslijeratnim kongresima KPJ (SKJ) do IX biran je u CK SKJ.

Aktivno se bavi publicističkim i teorijskim radovima, i suradnik je više listova i časopisa.
Pored brojnih priloga u domaćim i stranim listovima i časopisima, dosad je objavio sljedeća
dijela: ,,0 narodnoj revoluciji u Grčkoj”, „Ekonomski problemi Jugoslavije”, „Sindikati u
novim uslovima” I, II, III, IV i V knjiga, „Problemi poljoprivrede”, „Privredni razvoj i
socijalistička izgradnja” (1948—1958), memoare „Revolucija koja teče”, l—II, kao i studiju
„Borba za Balkan”.Bio je član je Savjeta Federacije.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941, ordena jugoslovenske velike zvijezde i drugih visokihdomaćih i stranih odlikovanja.
Narodnim herojem proglašen je 20. decembra 1951. godine.