JUGOSLAVIJA MOJA DEŽELA Roman Gorana Vojnovića uzbudio Sloveniju
Nakon književnog bestsellera “Čefurji ruas”, novi roman Gorana Vojnovića “Jugoslavija,moja dežela” uzbudio je ovih dana Sloveniju; za samo dan-dva prodano preko hiljadu primjeraka i već se sprema novo izdanje. Kritčari kažu da roman nudi novi pogled na vrijeme raspada bivše zemlje i događaja na Balkanu
Priredio: Đorđe Krajišnik
Goran Vojnović je široj javnosti u Sloveniji, a i onoj na prostoru bivše Jugoslavije, postao poznat nakon objavljivanja romana “Čefurji raus!”. Naime, nedugo po objavljivanju romana, u januaru. 2009. godine, protiv autora je pokrenut postupak, od strane v.d direktora policije Matjaža Šinkoveca.
Vojnović je od strane Šinkoveca optužen da je na stranicama svoga romana negativno govorio o policiji, te ju je na taj način uvrijedio. Ova afera, brkanja onoga šta je književna fikcija i onoga šta je stvarnost, završila se, nakon dan, intervencijom ministarke unutrašnjih poslova Slovenije Katarine Kresal, koja je podržala autorov rad i naredila obustavljanje postupka.
Pored romana “Čefurji raus!”, koji je nagrađen nagradom “Prešernov sklad”, Vojnović je 1998. godine samostalno objavio zbirku poezije pod nazivom “Lep je ta svet”. Takođe, autor je kratkih filmova “Fužine zakon”, “Sezona 90/91”, “Moj sin, seksualni manijak”.
Filmovi su mu prikazani na brojnim međunarodnim filmskim festivalima, na kojima su osvojili više nagrada.
Zajedno sa režiserom Markom Šantićem, 2004. godine Vojnović je napisao scenario za kratki film “Sretan put Nedime”, koji je bio nominovan i za nagradu Evropske filmske akademije. Film je osvojio nagradu Srce Sarajeva i nagradu za najbolji studentski film na festivalu Tribeca u Njujorku. Prošle godine režirao je po vlastitom scenariju igrani film “Piran, Pirano”.
Jugoslavija, moja dežela ili Goran Vojnović o ratu na Balkanu
Vojnović svojim drugim romanom nastavlja tamo gdje je stao sa prethodnim, gradeći prepoznatljiv stil, sa inventivnim i britkim jezikom, koji dekonstruiše i raslojava mnoge tabuizirane teme postjugoslovenskih društava. On, kako je na promociji knjige rekao Aleš Štegar, ovim romanom produžava bojno polje koje je otvorio svojim debitantskim romanom “Čefurji raus!”.
“Jugoslavija, moja dežela” je roman koji daje jednu drukčiju perspektivu u posmatranju i promišljanju dešavanja tokom krvavih i bolnih devedestih godina na Balkanu, te omogućava novim generacijama jedan širi i neposredniji uvid u ono što se dešavalo u posljednjih balkanskim ratovima. Vojnović je ubjeđen da njegova generacija nije, s jedne strane, ispravno informisana o tim dešavanjima, tačnije da je ideološki zaslijepljena i odvučena u jednostranost, dok s druge strane ni sama nije ispravno odgovorila i uhvatila se u koštac sa datom temom.
“Roman Jugoslavija, moja dežela” pisan je u prvom licu. Narator nastoji pronaći svoje mjesto u balkanskoj ratnoj priči, tačnije u dešavanjima nakon raspada Jugoslavije. Iako u određenim dijelovima romana Vojinović provlači i oslanja se na jugonostalgiju, to ga ne sprječava da njegove stranice obogati jasnim i analitičnim pogledima na sve kontroverze devedestih. Upravo u tome, u tom drukčijem uglu posmatranja i leži novum koji nam donosi književnost ovog mladog slovenačkog pisca.
Kroz ostatke pokidanog vremena
Vojnovićev protagonista je 30-togodišnji Vladan Borojević, dijete iz miješanog srpsko-slovenskog braka. Kada Vladan ukuca na Googlu ime svoga oca Nedeljka, koji je navodno poginuo u ratu kao oficir bivše Jugoslovenske narodne armije, saznaje da je njegov otac zapravo živ. Neočekivano otkriće, sedamnaestogodišnje, mračne porodične tajne, koje ga vraća u 1991. godinu, kada je prvi put čuo riječ prekomanda, nakon čega završava njegovo idilično djetinjstvo, pokreće ga na putovanje kroz Balkan u potrazi za ocem, kako bi saznao zašto se raspala njegova porodica i zašto se srušio svijet u kome je nekada živio.
Borojevićeva porodična priča je sklopljena od niza slika iz balkanske prošlosti i sadašnjosti. Naročito, govori o sudbinama ljudi koji su se zadesli u ratnom vihoru iz kojeg nije bilo moguće pobjeći, niti osloboditi ga se.
Pripovijedač vodi svog junaka kroz ostatke pokidanog vremena, posebno preko onih mjesta gdje je vrijeme potpuno stalo, gdje se miješaju sjećanja iz djetinjstva i mračna zbilja sadašnjice. Kroz mjesta koja su nekada bila ispunjena životom, a danas su najvećim svojim dijelom hladna groblja. Da li bosansko selo gdje se krije njegov otac, ili novosadski stambeni blokovi u kojima živi njegov stric srpski nacionalista, ili slovenačka prigradska naselja sa nedostupnim, hladnim, homofobičnim kućama…
Ovo putovanje praćeno je i postepenom demitizacijom, ili ogoljavanjem Bakana kao lijepog i romantičnog prostora. Prostora na kojem žive plemeniti divljaci koji u trenutcima svojih mentalnih pomračenja čine bratoubilačke pokolje ponavljajući istorijski fatalizam koji su im kao zavještanje ostavili njihovi preci.
Po srijedi je svakako roman, sa velikom težinom, koji spada među najbolje objavljene tokom ove godine u Sloveniji. Sasvim je sigurno da će knjiga Gorana Vojnovića naći put do čitalaca u svim dijelovima bivše nam domovine, kao i čitalaca širom Evrope.
