BIHAČKA OPERACIJA : NAJVEČA POBJEDA NOV I POJ-a U 1942.G.

Razbijen je ustaški 4. djelatni stajaći “sdrug” (brigada) i dijelovi 12. domobranske pješačke pukovnije. Ovo je bila jedna od najvećih pobjeda NOVJ-a nad snagama NDH koje su snažno uzdrmale NDH.

Osvajanjem Bihaća povezana je slobodna teritorija u Bosanskoj Krajini i centralnoj Bosni sa slobodnom teritorijom u Dalmaciji. Lici, Kordunu i na Baniji. Tako je formirana neprekidna slobodna teritorija od Karlovca do Livna na kojoj su obrazovane mnoge vojne i civilne institucije, te nastala Bihaćka republika.

Oslobođeni Bihać postao je vojno, političko i kulturno središte Narodnooslobodilačkog pokreta.

U Bosanskoj Krajini je do početka Bihaćke operacije formirano 6, u Hrvatskoj 18 i u Sloveniji 4 brigade NOVJ-a. Od ovih snaga Vrhovni štab je 1. novembra formirao 3, a zatim 8. novembra 1942. još pet divizija. Prema administrativnoj organizaciji NDH, Bihać je bio administrativno sjedište Velike župe Krbava i Psat. U Bihaću su se nalazile brojne civilne i vojne ustanove. Osim toga, Bihać je bio vojna baza za ofenzivno djelovanje protiv jedinica NOVJ-a i ključno utvrđenje na strateški važnoj komunikaciji između jadranske obale i doline Save.

Bihać je, također, bio baza ustaških zločinaca koji su tokom 1941. i 1942. počinili brojne masakre u gradu i okolnim selima nad srpskim i jevrejskim civilima.

Operativni štab za Bosansku Krajinu za Bihaćku operaciju prikupio je 5 svojih brigada:

1. krajišku brigadu (3 bataljona)
2. krajišku brigadu (3 bataljona)
3. krajišku brigadu (sva 4 bataljona)
4. krajišku brigadu (sva 4 bataljona)
5. krajišku brigadu (2 bataljona)

Osim ovih, štabu su za operaciju stavljene na raspolaganje 3 brigade iz Hrvatske:

2. lička brigada (sva 4 bataljona)
3. kordunaška brigada (sva 4 bataljona)
4. banijska brigada (3 bataljona)

Ukupna jačina ovih jedinica u vreme napada na ustaše u Bihaću iznosila je oko 7.000 ljudi. Jedinice su bile posebno motivirane za ovu akciju zbog prisustva poznatih ustaških zločinaca u Bihaću. OŠ Krajine i štabovi brigada su u naređenjima za napad posebno naglasili aspekt kažnjavanja ustaških zlikovaca u operaciji. Operacijom je komandovao Operativni štab za Bosansku Krajinu, čiji je komandant bio Kosta Nađ.

Ustaška odbrana Bihaća raspolagala je:

4. djelatni “sdrug” ustaške vojnice, jačine 4 bojne (bataljona) (3.000 ljudi):
5. ustaška bojna, stacionirana u samom gradu
6. ustaška bojna, stacionirana u Ličkom Petrovom Selu i Rakovici
7. ustaška bojna, stacionirana u Bosanskoj Krupi
8. ustaška bojna, stacionirana u samom gradu

Ukupna jačina ovih jedinica u vreme napada iznosila je oko 4.000 ljudi.

Ustaše su bile izuzetno motivirane za odbranu, jer su bile svjesne počinjenih zločina i kazne koja ih čeka ukoliko budu savladani. U domobranskim jedinicama motiviranost za borbu bila je vrlo niska.

Bihaćka operacija je počela 2. novembra u 21:30. Znak za početak napada dat je ispaljivanjem granata iz dvije haubice na uporište Somišlje. Jedinice NOVJ-a postigle su puno iznenađenje – u trenutku napada u gradu je još gorjela ulična rasvjeta.

Prvi bataljon Druge krajiške brigade pod komandom narodnog heroja Ranka Šipke uspio je neopažen da se ubaci u sam grad, u dio na desnoj obali rijeke Une. Prvi bataljon Prve krajiške brigade provukao se neopažen između neprijateljskih vanjskih uporišta, i energičnim jurišem za samo deset minuta zauzeo Somišlje, najjače ustaško utvrđenje sa lijeve strane rijeke Une.

Istovremeni udar na vanjsku i unutrašnju liniju odbrane, kao i iz samog grada, dezorganizirao je ustaško-domobransku odbranu.

Prva i Treća krajiška brigada likvidirale su vanjska utvrđenja, a najveći uspjeh bilo je zauzimanje Somišlja. Sa ovih položaja ove dvije brigade izvršile su napad na dobro utvrđeni ustaški logor u Žegaru. Međutim, ustaše su odbile ovaj napad i u 4 sata krenule u protivnapad, ali je njihov napad bio odbijen. Tokom cijele noći i narednog dana nizali su se napadi i protivnapadi obje strane.

Tokom prepodneva ustaška komanda iz Bihaća uporno je tražila “motorizovani sdrug” kao pomoć od Glavnog stožera. Ispade ustaša iz Bosanske Krupe i Cazina u pravcu Bihaća uspješno su neutralizirali Šesta krajiška i Četvrta kordunaška brigada. Oko mostova preko kanala rasplamsala se borba sa naizmjeničnim napadima obje strane. Dana 4. novembra u 12 sati Prva i Treća krajiška brigada izvršile su juriš preko mostova i po cijenu znatnih gubitaka prešle kanal. Posljednji ustaški otpor slomljen je oko 16 sati istog dana. Bihać je oslobođen nakon 42 sata neprekidne borbe.

Ostatak ustaške posade koji je uspio da se izvuče iz grada u pokušaju da se probije do Cazina, upao je tokom noći na  5. novembra u postavljenu zasjedu dva bataljona Pete i Šeste krajiške brigade.

Bihaćka operacija