Janko Čmelik – Narodni heroj iz Stare pazove
( Vojvodina )
Janko Čmelik poticao je iz siromašne zemljoradničke porodice vojovađanskih Slovaka iz Stare Pazove. Pošto mu je otac umro par godina nakon završetka Prvog svetskog rata, ubrzo nakon osnovne škole je sa majkom počeo da se bavi zemljoradnjom. Pošto nisu imali dovoljno zemlje, radio je kao nadničar kod bogatijih seljaka. Kako je od najranijih dana osetio težak zemljoradnički život bio je opoziciono opredeljen. Posećujući čitaonicu Slovačkog narodnog doma došao je u dodir sa komunistima i 1935. godine postao član tada ilegalne Komunističke partije.
Janko Čmelik je veoma društveno aktivan i uticao je na poljoprivredne radnike i siromašne seljake da se organizuju i bore za bolje uslove života. Od 1936. je bio sekretar partijske ćelije, a od 1937. godine sekretar Mesnog komiteta KPJ u Staroj Pazovi. Učestvovao je u organizaciji štrajka poljoprivrednih radnika u Staroj Pazovi, a aktivno je radio i sa omladinom. Od 1938. je vršio dužnost sekretara Sreskog komiteta KPJ za Staru Pazovu, a 1940. je bio izabran za člana Okružnog komiteta KPJ za Srem. Politički je delovao i kroz Slovačku čitaonicu, gde je bio član Uprave.
Veoma aktivno je radio na razvijanju zadružnog pokreta, a tokom 1939. godine je radio na stvaranju organizacije Zadružne omladine. Zbog svoje aktivnosti, bio je izabran za predsednika Zemljišne zajednice, koja je sporovela odluku o podeli dela državne zemlje bezemljašima. Zbog političke aktivnosti je bio u nemilosti režima Kraljevine Jugoslavije, a veleposednici su mu zabranjivali da dolazi na njihova imanja i „podbunjuje radnike”. Njegova kuća bila je sastajalište komunista, u kojoj su odravane partijske konferencije, značajne za revolucionarnu aktivnost u ovom delu Srema.
Janko Čmelik učestvovao je u Aprilskom ratu, 1941. godine, a nakon kapitulacije Jugosloveske vojske je bio odveden u zarobljenički logor u Nemačku. Juna 1941. godine je uspeo da izađe iz logora i vrati se u Staru Pazovu, gde se odmah povezao sa partijskom organizacijom. U toku priprema za oružani ustanak, bio je imenovan za političkog sekretara Sreskog komiteta KPJ zadužen za rad u staropazovačkom srezu. Aktivno je radio na okupljanju ljudi, formiranju i učvršćivanju udarnih grupa, uspostavljanjeu partijskih veza i dr. Kao član Okružnog komiteta, radio je na formiranju Podunavskog partizanskog odreda, a učestvovao je i u prihatanju grupe robijaša-komunista koji su avgusta 1941. godine pobegli iz sremskomitrovačkog zatvora.
Uled izdaje Gordane Ivačković, koja je bila član Biroa Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu, ustaška policija mu je postavila zasedu i uhapsila ga 19. novembra 1941. godine u Staroj Pazovi. Prilikom hapšenja Janko Čmelik je pokušao da pobegne, ali je bio ranjen. Odveden je u ustaški štab gde je mučen, ali pošto je bio u teškom stanju prebačen je u zemunsku bolnicu na lečenje. Februara 1942. godine je iz bolnice bio prebačen najpre u zatvor u Rumi, a potom u Vukovaru. Ustaška policija je znala da je Janko Čmelik jedan od organizatora komunističke organizacije u Staroj Pazovi i htela je da ga prisili da otkrije svoje saradnike, zbog čega je u toku istrage bio podvrgnut strašnom mučenju — gulili su mu kožu s leđa i svrdlom bušili kosti na nogama.
Uprkos svim mučenjima, Janko je uporno ćutao i nikoga nije odao, zbog čega ga je Preki sud u Vukovaru 2. maja 1942. godine osudio na smrt. Streljan je 12. maja u tadašnjoj Hrvatskoj Mitrovici, zajedno sa grupom rodoljuba iz Srema, a na streljanje je izveden na nosilima. Sahranjen je na groblju u Staroj Pazovi, a njegovo ime je upisano u Aleji heroja na spomen-groblju u Sremskoj Mitrovici.
Za narodnog heroja je proglašen 25. oktobra 1943. godine.
