Poginuo Narodni heroj Jugoslavije Dragojlo Dudić- 29.11.1941-YU KALENDAR
Na danasnji dan
29.11.1941. godine
Poginuo Narodni heroj Jugoslavije Dragojlo Dudić
Dragojlo Dudić je bio jedan od vođa ustanka u okupiranoj Srbiji 1941. i predsednik “Užičke vlade”, prve revolucionarne vlade u Srbiji.
Dragojlo Dudić je bio zemljoradnik iz valjevskog kraja, koji, iako neškolovan, sam se opismenio. Učesnik je Balkanskih i Prvog svetskog rata, nosilac Albanske spomenice. Za života je bio jedan od najpoznatijih komunista u Srbiji.
Narodni heroj Jugoslavije Dragojlo Dudić poginuo je 29. novembra 1941, nedaleko od Užica, prilikom dejstva nemačke avijacije. Poshumno je proglašen za narodnog heroja Jugoslavije.
Posle dinastičke promene 1903. godine kada pala dinastija Obrenović nastala su nemirna vremena sukoba i ratova. Posle balkanskih ratova spremalo se za Prvi svetski rat.
Dragojlo Dudić posle odsluženja vojnog roka 1909. godine bio u ratovima u kojima je bio bolničar, kaplar i narednik. Posle povlačenja-prelaska srpske vojske preko Albanije 1915. godine i Solunskog fronta, trajno se opredelio za ideje levice, socijalne i druge promene. Tako je 1919. godine postao član Socijalističke radničke partije Jugoslavije komunista.
U svome selu je formirao partijsku organizaciju 1920. godine. Nekoliko puta je bio kandidat za narodnog poslanika 1923. i 1925. Bio je član Mesnog komiteta KPJ za Valjevo i član Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, od 1940. godine.
Između Prvog i Drugog svetskog rata sarađivao je u više listova i časopisa, uključujući “Politiku”, “Radničke novine”, “Rad”, “Narodnu pravdu” i zbornik seljaka pisaca “Za plugom”.
Organizator je ustanka u zapadnoj Srbiji 1941. godine protiv okupatorske vojske nacističke Nemačke. U julu 1941. godine formirao je Kolubarsku partizansku četu, potom je postao komandant Valjevskog partizanskog odreda, u novembru 1941. Izabran je za predsednika Glavnog Narodnooslobodilačkog odbora Srbije i Predsednika Užičke republike.
Poginuo u borbi s Nemcima, 29. novembra 1941. godine, kod Mačkata na Zlatiboru.
Za narodnog heroja proglašen je 14. decembra 1949. godine.
Čitava Dragojlova porodica učestvovala je u Narodnooslobodilačkoj borbi. Sin Miloš, koji je umro 1943. godine od posledica ranjavanja u Prijepoljskoj bici, proglašen je za narodnog heroja, ćerka Persa je stradala u logoru Aušvicu u Nemačkoj, a supruga Stevka i ćerka Zorka bile su zatočenice Banjičkog logora.
Njegov “Dnevnik”, koji je objavljen 1945. godine, predstavlja važno svedočanstvo o prvim mesecima ustanka u Srbiji. Dragojlo Dudić u svoj dnevnik 1941. godine zapisuje:
Nakon što je eskalirao oružani četničko-partizanski sukob, on u svom dnevniku piše:
Ivo Andrić je o “Dnevniku 1941” Dragojla Dudića napisao: “To je jedan od onih zapisa u čijem postanku književni planovi i ambicije nisu igrali nikakvu ulogu, a koji upravo zato imaju i za književnost ogromnu dokumentarnu vrednost, i koji se, što je najčudnije, i sami uzdižu do neposrednog pravog književnog izraza”.
A Vladimir Dedijer: “To je prava istorija odozdo, istorija koja se ne trudi da opiše događaje onako kako bi oni trebali da se odvijaju, već onako kako su se dešavali”.
