Rođen Rade Šerbedžija – 27.06.1946.- YU KALENDAR
Na danasnji dan
27.jula 1946. godine
Rođen Rade Šerbedžija jugoslovenski televizijski i pozorišni glumac, pjesnik i muzičar (Bunić kraj Titove Korenice, 27. VII. 1946. – ), koji je ostvario i zapažene uloge u hollywoodskim produkacijama.
Rade Šerbedžija je suprug Lenke Udovički, s kojom ima kćeri Ninu, Milicu Almu, Vanju. Iz prvog braka ima ćerku Luciju te sina Danila.
Rade Šerbedžija diplomirao je 1969. na Akademiji za pozorište, film i televiziju u Zagrebu, nakon čega je ubrzo angažiran u zagrebačkomu Dramskom kazalištu “Gavella”. Nakon toga naizmjenično radi kao slobodni umjetnik, s angažmanom u HNK Zagreb, te ponovno u “Gavelli”. Nadaren, iznimne glumačke tehnike, glumac i racija i temperamenta, sugestivan, vrsne dikcije, s lakoćom izvodeći i fizički najteže scene, pokazao se podjednako uvjerljiv u ulogama klasičnog (npr. Shakespeareovi Hamlet i Richard III) i modernog repertoara (npr. Ibsenov Peer Gynt) – u raznim žanrovima, i u pozitivnim i u negativnim likovima.
Dobitnik je mnogih priznanja (triput nagrađen na Sterijinom pozorju, Nagrada “Vladimir Nazor”, Nagrada “Dubravko Dujšin”, Nagrada “Orlando” na Dubrovačkim ljetnim igrama). Na filmu debitira sporednom ulogom u Iluziji (1967.) K. Papića, dok prvu glavnu – mladića na životnoj prekretnici – tumači u Gravitaciji ili fantastičnoj mladosti činovnika Borisa Horvata (1968.) B. Ivande.
Otada sve češće nastupa u glavnim ulogama dobivajući popularnost i ulazeći u krug najrespektiranijih jugoslavenskih glumaca – u filmovima raspona od ratnih drama do savremene tematike.
Tako su početkom 70-ih godina zapažene njegove uloge komunističkog aktivista dezorijentiranog u privatnom životu u Crvenom klasju (1970.) Ž. Pavlovića i seoskog mladića suočenog s nepravdom u Predstavi Hamleta u selu Mrduša Donja (1973.) Krste Papića.
U to vrijeme ističe se i u filmovima koji kritički oslikavaju jugoslavensku suvremenost: kao kompozitor kod kojeg prevladava karijerizam (što potvrđuje njegovu sposobnost karakterizacije moralno ambivalentnih osoba) u filmu Bravo maestro (1978.) Rajka Grlića (Zlatna arena u Puli) i u naslovnoj ulozi u Novinaru (1979.) Fadila Hadžića.
Najuspješnija filmska godina za Šerbedžiju je vjerovatno bila 1986. kada sa dvije uloge u filmovima dobivaju titulu najuspješnijih na pulskom festivalu: revolucionara koji se ne snalazi u poratnom vremenu u “Večernjim zvonima” Lordana Zafranovića (Zlatna arena) i radnika ogorčenog siromaštvom i životnim nedaćama u “Snu o ruži” Z. Tadića (Velika povelja u Nišu).
Velikog radnog potencijala, s uspjehom glumi i na televiziji: u tv-serijama “U registraturi”, Nikola Tesla (u naslovnoj ulozi), Prosjaci i sinovi i Bombaški proces (kao Josip Broz Tito). Godine 1982. dobio je godišnju nagradu australske televizije Sammy za glavnu ulogu u australskoj televizijskoj ekranizaciji drame Oslobođenje Skoplja D. Jovanovića. Objavio je 2 zbirke pjesama: Promjenljivi i Crno, crveno.
Bio je predavač scenskog govora i glume na Akademiji za pozorište, film i televiziju u Zagrebu te kao izvanredni profesor glume na Akademiji umetnosti u Novom Sadu. Godine 1992. kao disident hrvatskog nacionalističkog režima odlazi u Maribor pa u svijet gdje se također probio kako sjajan glumac.
Unatoč tome što je već glumio u 80-ak filmova distribuiranih uglavnom na području Jugoslavije, proboj u svjetske vode zadobio je filmom “Hanna’s War” (1988) te filmom “Before the Rain” (1994.) Milče Mančevskog. Godine 1996, Šerbedžija je igrao oca izbjeglice u filmu “Belma” te novozelandskog imigranta u filmu “Broken English”. Zatim su uslijedile uloge u vodećim hollywoodskim filmskim ostvarenjima u filmovima “Space Cowboys”, “Mission: Impossible 2”, “Mighty Joe Young”, “Snatch”, itd.
Rade je poznat i po čitanju poezije te pozorišnim predstavama. Pokrenuo je i novi teatar “Ullysses” u Puli koji je premijeru doživio s predstavom “Kralj Lear” na Brionima pod režiserskom palicom njegove supruge Lenke. U Rijeci na Akademiji primijenjenih umjetnosti pokreće i vodi studij glume.
Radi s mnogim velikim imenima, a s nekima od njih kao što je Vanessa Redgrave, Phillip Noyce ili Tom Cruise. Radio je i sa slavnim Stanleyom Kubrickom te Clintom Eastwoodom no Rade je ostao dosljedan sebi izjavama kako su “dobri režiseri jednako dobri svugdje na svijetu, a glumci se prepoznaju već pri prvom pogledu” sjećajući se glumaca s naših prostora kao što su Inge Apelt ili Miodrag Krivokapić.
Uz porodicu Šovagović, Šerbedžija sa svojom djecom iz prvog braka, Danilom koji studira film u Americi i Lucijom, dobitnicom Zlatne arene za ulogu u filmu “Polagana predaja”, na dobrom putu ostvariti još jednu jaku “porodičnu manufakturu” na ovim prostorima.
