SLAVKO PEJAK
Slavko Pejak rođen je 13. jula 1919. u selu Krš (Kosinj), opština Gospić, u Hrvatskoj. Mladost je proveo u službeničkoj porodici, u selu, gdje je završio i osnovnu školu. Privatno je učio gimnaziju i položio šest razreda u Gospiću.
Veoma mlad uključio se u napredni omladinski pokret; po zadatku Partije djelovao je politički u sokolskom društvu u selu. U KPJ primljen je 1939. Jugoslovensku vojsku služio je u Banjoj Luci i Otočcu, gdje ga je zatekao aprilski rat. Iako su ga ustaše u vrijeme kapitulacije Jugoslavenske vojske bile prevarom uhapsile, uspio je da pobjegne i da se vrati u svoje selo.
Po okupaciji zemlje i stvaranju Nezavisne Države Hrvatske, neumorno i sa puno poleta radi na organizovanju ustanka u Kosinju. Kasnije, kad je otpočeo ustanak, postavljen je za političkog komesara Kosinjske čete. U prvim oružanim akcijama: paljenju pilane u Kosinju, rušenju željezničke pruge kod Janjča i u borbama na Ljubovu i oko Korenice (Titova Korenica), ističe se hrabrošću i odvažnošću.
Da bi se došlo do sanitetskog materijala neophodno potrebnog za ranjenike, Slavko Pejak je po naređenju štaba Grupe za Liku na čelu grupe »otpisanih« od 10 probranih boraca, početkom 1942, osvojio jednu utvrđenu kuću na periferiji Korenice, a zatim zauzeo i bolnicu, kojom prilikom je ubijeno i zarobljeno oko 70 talijanskih vojnika.
U to vrijeme ustaške vlastibsu ga ucijenile sa 500.000 kuna. Kraće vrijeme bio je politički komesar čete u bataljonu »Ognjen Priča« i istakao se u borbama prilikom zauzimanja
Plitvičkih jezera. Zatim je bio politički komesar Dalmatinske čete u bataljonu »Božidar Adžija«, koja je, sastavljena ogromnom većinom od Hrvata, odigrala značajnu ulogu u stvaranju bratstva i jedinstva između Srba i Hrvata u Lici i u borbama za Škare, Doljane, Podum, Brlog, Kuterevo i Krasno, u prvoj polovini 1942. godine.
Kada je u 4. ličkom NOP odredu formiran Kosinjski bataljon »Matija Gubec«, Slavko je postavljen za njegovog političkog komesara. U to vrijem izabran je i za člana Kotarskog komiteta KPH za kotar Perušić. Posebno se istakao 13. septembra 1942. prilikom napada oko 4.600 Talijana i 250 ustaša na bataljon »Matija Gubec« u Kosinju (Krš).
Iako je tada bio ranjen, ostao je u borbi; zahvaljujući njegovoj hrabrosti i pozitivnom uticaju na borce, kako rečju tako i ličnim primjerom, i ako je ostao bez komandanta i još nekoliko rukovodilaca čvrstom odbranom i povremenim protivnapadima odbio je napad skoro 50 puta jačeg neprijatelja i nanio mu gubitke od oko
450 izbačenih iz stroja.
I kad je ishod borbe već bio riješen, Slavko Pejak je od eksplozije avionske bombe teško ranjen. Skoro cijelo tijelo bilo mu je izrešetano parčadima, bombe, od kojih mnoga nosi u tijelu još i danas.
Poslije dužeg liječenja u Centralnoj vojnoj bolnici u Bijelim Potocima na Plješivici, iako još sasvim nije bio ozdravio, postavljen je za političkog komesara te bolnice, gdje je pozitivno djelovao na moralno-političko stanje u bolnici. Maja 1943. OK KPH za Liku uputio ga je za političkog komesara i partijskog rukovodioca Komande 1. ličkog područja, a u jesen te godine
Glavni štab Hrvatske postavio ga je za političkog komesara Oficirske škole
za vezu NOV Hrvatske u činu majora JA.
Po odluci CK KPH, Slavko Pejak je u jesen 1944. otišao u Slavoniju za rukovodioca politodjela 12. slavonske divizije, a kad je politodjel ukinut, početkom 1945, postao je partijski rukovodilac te divizije.
Dok se nalazio u Slavoniji bio je izabran za člana Okružnog NOO-a za Liku. Kao posljedica ranjavanja neposredno pred kraj rata zdravstveno stanje mu se naglo pogoršalo, zbog čega je iz Slavonije avionom prebačen u bolnicu u Beogradu, gdje jedočekao i kraj rata.
Poslije rata bio je načelnik odjeljenja u Invalidskoj upravi JNA, instruktor u Političkoj upravi JNA, načelnik Kadrovskog odjeljenja politički instruktor i član Opunomoćstva CK KPJ za Beogradsku vojnu oblast i načelnik
Kontrolne komisije CK KPJ Sarajevske vojne oblasti. Jedno vrijeme radio je u Kontrolnoj komisiji CK KPJ i u Kabinetu Vrhovnog komandanta JNA. Završio je dvogodišnju višu partijsku školu »Đuro Đaković« u Beogradu.
Zbog zdravstvenog stanja penzionisan je u činu potpukovnika 1954. Kao dosljedan revolucionar, Slavko je i prije i poslije penzionisanja bio i ostao aktivan društveno-politički radnik. Posebno se angažovao u radu invalidskih
organizacija SUBNOR-a u Beogradu.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i više odlikovanja.
Za narodnog heroja Slavko Pejak proglašen je 27. novembra 1953. godine.
