Marko Oreskovic — KRNTIJA
Marko Oreskovic Rođen je 3. marta 1896. u siromašnoj zemljoradničkoj porodici u selu Širokoj Kuli, opština Gospić, Hrvatska. Još kao osjetio je svu težinu života, pri čemu mu
je glad najteže padala. Osnovnu škola završio je u selu.
U proljeće 1912. otišao je zajedno sa grupom suseljana na rad u Njemačku, gdje je upoznao svu surovost eksploatacije radničke klase od strane buržoazije. Po otpočinjanju prvog svjetskog rata 1914. vratio se u Liku i slijedeće godine bio mobilisan u austrougarsku vojsku. Najprije je služio u Otočcu, zatim je prekomandovan u mornaricu u Puli, gdje je, kao ložač, ukrcan na brod »Sent Oštvan«, koji je 11. juna 1918. torpedovan u Jadranskom moru, ali se Krntija uspio spasiti.
Kao protivnik Austro-Ugarske monarhije i pristalica ujedinjenja svih južnoslovenskih
naroda često je dolazio u sukob sa pretpostavljenima. Slom Austro-Ugarske zatekao ga je u Širokoj Kuli, gdje je bio došao na dopust zbog smrti majke.
U novoj državi — Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca —Marko Oreskovic je ponovo stupio u mornaricu, ali je na monitoru »Dunav« brzo došao u sukobs komandantom broda. Poslije kraćeg zatvora odlazi u pilotsku školu;poslije dvije godine provedene u školi, odnosno ukupno 6 godina u vojsci, demobiliše se kao rezervni podoficir, pilot i šofer.
Poslije jednogodišnjeg lutanja i rada u raznim mjestima u Makedoniji i Kosovu, Marko Oreskovic 1926. dolazi, u Beograd gdje počinje aktivno da radi za radnički pokret; učlanjuje se u sindikat. Izvjesno vrijeme bio je taksi-šofer Partije, kako sam kaže za sebe, a zatim se zaposlio u Ministarstvu građevina kao lični ministrov šofer. Godine 1927. primljen je u KPJ.
Zbog revolucionarnog političkog rada među radnicima, kritike i razgolićavanja ondašnjih
vlastodržaca, brzo je došao u sukob s policijom. U augustu 1929. je uhapšen
a zatim od Državnog suda za zaštitu države u Beogradu osuđen na 5 godina
robije koju je izdržao u Sremskoj Mitrovici i Lepoglavi.
Direktno s robije Marko Oreskovic je protjeran u rodno selo, ali on odlazi u Sloveniju, gdje ga opet hapse; poslije zatvora u Ljubljani i Mariboru protjerujuga u Široku Kulu. No on bježi u Zagreb i tamo nastavlja politički rad. Godine 1936. ilegalno odlazi preko Austrije, Švajcarske i Francuske u Španiju, gdje se, najprije kao mitraljezac u 2. bataljonu 129. internacionalne brigade a zatim kao vodnik i partijski rukovodilac u bataljonu, bori protiv
fašizma za slobodu španskog naroda. Po povratku iz španije 1939. hapsi
ga zagrebačka policija i nakon nekoliko mjeseci provedenih u zatvoru u
Zagrebu, Beogradu i ponovo u Zagrebu pušta ga poslije štrajka glađu.
Na konferenciji KPH 1940. izabran je za člana CK KPH. No policija ga opet hapsi i sprovodi u Lepoglavu, ali on 1940. uspijeva da pobjegne iz zatvora i da borbu za oslobođenje radničke klase nastavi u ilegalnosti. Oktobra 1940. učestvuje u radu V zemaljske konferencije KPJ u Zagrebu i na njoj biva izabran za člana Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije.
Kao prekaljenog revolucionara i iskusnog borca, poslije okupacije zemlje, CK KPJ upućuje ga u Liku radi organizovanja oružanog ustanka. U uslovima strahovitog ustaškog terora, neumorno obilazi sela i zbjegove naroda,stiže i u Drvar, priprema ustanak, djeluje na stvaranju bratstva i jedinstva srpskog i hrvatskog naroda, organizuje ustaničke partizanske snage i svojim plamenim riječima uliva narodu vjeru u pobjedu. Takvim svojim radom brzo je postao popularan i voljen, cijenjen i poštovan u čitavoj Lici. To što je Lika od početka ustanka postala jedno od najjačih žarišta oslobodilačke borbe u Hrvatskoj, pored ličkih komunista, velika je zasluga i Marka Oreškovića.
U oktobru 1941. postavljen je za političkog komesara Štaba Grupe NOP odreda za Liku, koji je tada formiran, a istog mjeseca Glavnog štaba Hrvatske. No nije stigao da se posveti ni jednoj ni drugoj dužnosti. Ubili su ga četnici i bacili u jamu 20. oktobra 1941. u zabačenom selu Očijevu, prilikom njegovog povratka iz Drvara u Liku.
Njegovom smrću narodnoosldbodilački pokret a posebno Lika, gotovo u samom početku, izgubili su spretnog organizatora ustanka, sposobnog rukovodioca i neustrašivog borca revolucionara.
Narod u Lici ispjevao je o njemu mnoge pjesme i stvorio legendu. Mjesec dana poslije njegove smrti prvi partizanski bataljon formiran u Hrvatskoj dobio je naziv bataljon »Marko Orešković« a njegovo ime nosila je i prva partizanska brigada u Hrvatskoj, odnosno kasnije 1. brigada 6. ličke proleterske divizije.
Za narodnog heroja Marko Oreskovic proglašen je 26. jula 1945. godine.
