Velimir Vlahović – Narodni heroj iz Kolasina
( Crna Gora )
Narodni heroj Velimir Vlahović (Trmanje, kod Kolašina, 2. septembar 1914 — Ženeva, 7. mart 1975), učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.
Velimir Vlahović rođen je 2. septembra 1914. godine u selu Trmanje, kod Kolašina. Njegov otac je kapetan prve klase Milinko Vlahović, komandant Rovačkog bataljona vojske Kraljevine Crne Gore, i posle njene kapitulacije, zajedno sa bratom Toškom Vlahovićem, Kostom Pećancem i Kostom Vojnovićem četnički vojvoda u Jablaničko-Topličkom ustanku 1917. godine, tj.komandant Jablaničkog komitskog odeda u Srbiji (brat Toško za Timočku krajinu).
Veljko Vlahović je osnovnu školu završio je u rodnom mestu, a gimnaziju u Podgorici i Beogradu, Studirao je mašinstvo na Tehničkom fakultetu u Beogradu, Pragu, na Sorboni (u Parizu) i diplomirao na Univerzitetu u Moskvi.
Veoma se rano, još kao srednjoškolac, uključio u radnički pokret. U Beogradu je 1932. godine izabran za sekretara udruženja srednjoškolaca beogradskih gimnazija, koje je tada bilo jezgro revolucionarnog, srednjoškolskog pokreta.
Stupajući na studije mašinstva na Tehničkom fakultetu u Beogradu, po prirodi sistematičan, radan i uporan, ubrzo je postao jedan od istaknutijih boraca i rukovodilaca naprednog studentskog pokreta u Beogradu. U Savez komunističke omladine Jugoslavije je primljen 1933, a u Komunističku partiju Jugoslavije 1935. godine, kao već istaknuti studentski aktivist.
Sredinom tridesetih godina, studenti Beogradskog univerziteta bili su pokretači i organizatori brojnih političkih akcija u gradu i na Univerzitetu. Vlahović je već tada bio jedan od istaknutih organizatora i rukovodilaca borbe beogradskih studenata za autonomiju Univerziteta, slobodu nauke i kulture, protiv nacionalističkih udruženja i policijske strahovlade, za demokratske slobode i društveni napredak zemlje.
Velimir Vlahović bio je član od osnivanja, a od 1935. do jula 1936. godine, i predsednik Akcionog odbora stručnih studentskih udruženja na Beogradskom univerzitetu, i jedan od najistaknutijih organizatora i rukovodilaca velikih studentskih štrajkova (februara 1935. i 4. aprila 1936) u Beogradu. Zbog toga je hapšen i interniran u koncentracioni logor u Višegradu (14. februara do 20. marta 1935) i isključen s Univerziteta za 1935/36. godinu. Pre i u toku štrajkova putovao je u Zagreb i Ljubljanu zbog koordinacije zajedničke akcije studenata ova tri velika univerziteta protiv tadašnjeg režima.
Zajedno s Lolom Ribarom učestvovao je u formiranju akcionih komiteta i u pripremama jugoslovenske studentske delegacije za Svjetski omladinski kongres u Ženevi, održan u jesen 1936. godine.
Polovinom 1936. godine, po odluci partijskog rukovodstva na Univerzitetu, da bi izbegao hapšenje, otputovao je u Prag, gde se odmah uključio u rad partijske organizacije jugoslovenskih studenata u ovom gradu, i ubrzo izabran za zamenika sekretara partijske organizacije.
Učestvovao je u Španskom građanskom ratu, kao borac Internacionalnih brigada. Krajem januara 1937. godine, s grupom od 26 jugoslovenskih studenata, iz Praga se ilegalno, preko Pariza, prebacio u Španiju. Iz prvih dana njegova boravka u Španiji potiče i njegovo poznato pismo studentima Beogradskog univerziteta, u kome ih poziva na akciju davanja svestrane pomoći španskom narodu u borbi za njegovu slobodu.
U Španiji se borio u Balkanskom internacionalnom bataljonu „Dimitrov“ i „počeo da polaže ispite iz velike lekcije istorije“, kako je on sam nazivao borbu za špansku republiku. Ubrzo posle dolaska u Španiju, u bici na Marami, 14. februara 1937. teško je ranjen u nogu.
U Španiji je bio borac s puškom u ruci i vršio niz odgovornih dužnosti u Internacionalnim brigadama. Najprije je radio u kadrovskoj sekciji Baze internacionalnih brigada u Albaseteu, a zatim je bio pomoćnik načelnika za kadrove Balkanske internacionalne brigade. Posle toga je radio u Komesarijatu internacionalnih brigada u Madridu i Barseloni, a zatim u Centru za evakuaciju boraca internacionalnih brigada u S’Agara. U drugoj polovini 1937. godine, posle smrti Blagoja Parovića, izvesno vreme je bio i urednik lista „Dimitrovac“. Poslednja funkcija u španskoj republikanskoj vojsci bila mu je politički komesar bataljona.
Posle prelaska u Pariz, od CK KPJ dobio je zadatak da organizuje tehniku i dokumenta za ilegalni i legalni povratak u zemlju jugoslovenskih dobrovoljaca iz Španskog građanskog rata. U Francuskoj je djelovao i kao član Partijskog biroa nekoliko partijskih ćelija u Parizu. U Parizu se prvi put susreo s drugom Titom, i od tada je jedan od njegovih najbližih saradnika i doslednih sledbenika.
Velimir Vlahović ok je boravio i radio u Parizu, izabran je 1939. godine za člana CK SKOJ-a. Oktobra 1939. upućen je u Moskvu, kao predstavnik SKOJ-a, u Komunističku omladinsku internacionalu (KIM). U Moskvi je nastavio studije na moskovskom Tehničkom fakultetu i radio u organima KIM, kao predstavnik SKOJ-a, a 1942. i 1943. godine, do rasformiranja, kao sekretar KIM. Pored rada u KIM, bio i predstavnik KPJ u Kominterni do njenog raspuštanja, 1943. godine.
Aprilski rat i okupacija Kraljevine Jugoslavije 1941. godine zatekli su ga u Moskvi. Velimir Vlahović je tada pojačao rad na vezama jugoslovenskih komunista i građana s domovinom i radio na popularizaciji Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije.
Po zadatku CK KPJ i Vrhovnog štaba NOPOJ, u Moskvi je, 11. novembra 1941. godine, organizovao s Đurom Salajem radio-stanicu „Slobodna Jugoslavija“, preko koje je u svjet prodirala istina o borbi naroda Jugoslavije protiv okupatora i domaćih izdajnika. Održavao je vezu s Vrhovnim štabom i dobivao izveštaje iz zemlje, pripremao emisije za radio-stanicu, pisao u sovjetskoj štampi i držao predavanja studentima, radnicima i sovjetskim građanima o oslobodilačkoj borbi jugoslovenskih naroda. Starao se da radio-vesti „Slobodna Jugoslavija“ i dobijeni izveštaji iz zemlje budu emitovani na više stranih jezika i jezicima jugoslovenskih naroda.
U Jugoslaviju se vratio krajem 1944. godine, i preuzeo dužnost načelnika Uprave za agitaciju i propagandu Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije.
Čitava Veljkova porodica je učestvovala u Narodnooslobodilačkoj borbi. Braća Branko i Dušan, su poginuli kao visoki vojni rukovodioci NOVJ, a sestra Dunja i brat Mišo su nosioci Partizanske spomenice 1941. I Veljkova majka Mijojka je takođe bila aktivni učesnik NOR-a.
Posle oslobođenja zemlje, obavljao je najodgovornije partijske i državne dužnosti:
potpredsednik Veća naroda u Narodnoj skupštini FNRJ,
predsednik Odbora za prosvetu Saveznog izvršnog veća,
predsednik Spoljnopolitičkog odbora Narodne skupštine FNRJ,
zamenik ministra inostranih poslova FNRJ (1951 — 1952) i
direktor lista „Borba“ (1953).
Bio je član Izvršnog odbora i član Predsedništva SSRN Jugoslavije (do juna 1966), predsednik Komisije za međunarodne veze SSRNJ, član Centralnog odbora SUBNOR Jugoslavije, predsednik Centralnog odbora Saveza ratnih vojnih invalida Jugoslavije (do oktobra 1965) i član Uprave udruženja španskih boraca Jugoslavije.
Za člana Centralnog komiteta KPJ (SKJ) biran je od Petog do Desetog kongresa. Od Sedmog kongresa SKJ član je Izvršnog komiteta, a od Osmog kongresa do Šestog plenuma Centralnog komiteta bio je jedan od sekretara CK SKJ. Na Devetom i Desetom kongresu biran je za člana Predsedništva CK SKJ. Bio je i predsednik Gradske konferencije SK Srbije Beograda, od marta 1968. do marta 1970. godine.
Bio je član Saveta federacije i imao čin rezervnog general-major JNA.
Bio je član (1950) i šef jugoslovenske delegacije na zasedanju Generalne skupštine Organizacije ujedinjenih naroda i Član jugoslovenske delegacije na Prvoj konferenciji šefova država ili vlada nesvrstanih zemalja u Beogradu, septembra 1961. godine.
U vrjeme svog bogatog političkog rada, Velimir Vlahović se bavio opštepolitičkim i ideološko-teorijskim pitanjima marksizma–lenjinizma. Objavio je više tekstova i studija o razvoju i ulozi SKJ u socijalističkom samoupravnom društvu i drugim pitanjima. Za njegovu stvaralačku misao vezani su mnogi dokumenti komunističke partije u čijoj je izradi učestvovao, kao što je Program Saveza komunista Jugoslavije i platforma za Deseti kongres SKJ.
Bio je veoma cenjen kao saborac i drug, kao izuzetno skroman, principijalan i dosledan borac za socijalizam. Kao istaknuti teoretičar, prekaljeni revolucionar, sledbenik i saborac druga Tita, imao je veliki autoritet u Jugoslaviji i u revolucionarnom pokretu u svetu.
Preminuo je 7. marta 1975. godine u Ženevi. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941., Ordena junaka socijalističkog rada i drugih visokih stranih i jugoslovenskih odlikovanja. Velimir Vlahović ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.
