Narodni heroj – Petar Pero Ćetković
iz Cetinja ( Crna Gora )
Petar Pero Ćetković rođen je 12. oktobra 1907. godine u selu Mužovići, kod Cetinja. Potiče iz siromašne seljačke porodice. Osnovnu školu je završio u Ljubotinju, a gimnaziju u Cetinju. Posle završenih šest razreda gimnazije, decembra 1926. godine, upisao je Vojnu akademiju, koju je završio aprila 1929. godine. Pošto je u svojoj 54 klasi bio među prvima, dobio je pravo da izabere garnizon. Izabrao je Nevesinje i u tom malom garnizonu kao potporučnik otpočeo oficirsku karijeru.
U Vojsci Kraljevine Jugoslavije, u kojoj je imao čin kapetana prve klase, ostao je do kapitulacije, 17. aprila 1941. godine. Pošto je uspeo da izbegne zarobljavanje, vratio se u svoje rodno mesto. Tu se povezao sa članovima Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) i aktivno učestvovao u pripremama oružanog ustanka – radio je kao vojni instruktor na obuci omladine.
Na početku Trinaestojulskog ustanaka naroda Crne Gore, bio je borac Ljubostinjskog odreda, a potom postaje vojni savetnik. Novembra 1941. godine imenovan je za komandanta Lovćenskog bataljona Crnogorsko-sandžačkog partizanskog odreda. Lovćenski bataljon je prilikom napada na Pljevlja, 1. decembra 1941. godine, vodio izuzetno teške borbe.
Kada je 21. decembra 1941. godine, u Rudom, formirana Prva proleterska udarna brigada Petar Pero Ćetković je postao komandant njenog Prvog (lovćenskog) bataljona. U čuvenom Igmanskom maršu, januara 1942. godine, njegov bataljon je, zahvaljujući njegovom vojnom iskustvu, imao najmanje promrzlih boraca. Februara 1942. godine bataljon je pregazio hladnu i brzu reku Neretvu i time izbegao opkoljavanje.
Njegova je velika zasluga što su u višednevnim teškim borbama tučene jake četničke snage na sektoru Mojkovac-Kolašin. Snažne udarne grupe iz Prve i Druge proleterske brigade kojima je on komandovao 3. juna 1942. godine razbile su četnike u Dobrom dolu na Durmitoru. Ovaj uspeh mnogo je pomogao partizanskim snagama da se uspešno povuku iz Crne Gore. Prvi (lovćenski) bataljon se više puta istakao u pohodu proleterskih brigada u Bosansku krajnu, tokom juna i jula 1942. godine, i u borbama u ovoj oblasti. Među velikim uspesima u ovom periodu su zauzimanje: Konjica, borbe na Cincaru, oslobođenje Livna i dr.
Septembra 1942. godine imenovan je za komandanta Prve dalmatinske udarne brigade i sa njom od septembra do novembra 1942. godine postigao vidne uspehe u borbama kod Sinja, oko Duvna i na prostoru Livno-Sinj. U toku 1942. godine, zbog svojih zasluga u Narodnooslobodilačkoj borbi primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).
Uspesi u komandovanju i rukovođenju jedinicama, bili su odlučujući za Ćetkovićevo imenovanje na dužnost komandanta Treće udarne divizije, 9. novembra 1942. godine. Divizija je u novembru i decembru 1942. i početkom januara 1943. godine izvela više zamašnih poduhvata u dolini reka Vrbasa i Bosne – borbe za oslobođenje i odbranu Jajca, borbe u dolini Vrbasa (sektor Jajce-Travnik), oslobađanje dela centralne Bosne i dr.
Na početku Četvrte neprijateljske ofanzive, Treća divizija je prebačena u rejon gornjeg toka reke Vrbas. Vodila je žestoke borbe za Bugojno i oko Gornjeg Vakufa. Potom je došla borba za Prozor. Ovaj grad, koji su branile jake italijanske snage, bio je glavna prepreka na putu Glavne operativne grupe u dolinu reka Rame i Neretve.
Zbog toga je Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Trećoj diviziji da razbije neprijatelja i grad oslobodi. Dve noći su borci Treće divizije herojski jurišali. Uspeo je tek drugi napad, grad je oslobođen, a neprijatelj je uz velike gubitke proteran. To je bio jedan od najvećih uspeha u borbama na Neretvi. Posle toga divizija je vodila žestoke borbe u dolini Rame, na Neretvi i za Konjic.
Te borbe i protiv udar kod Gornjeg Vakufa odlučili su sudbinu ranjenika na Neretvi, razbijanje neprijateljskih snaga i pripremu prodora na istok. U protivofanzivi sa Neretve na istok Treća divizija je vodila više žestokih borbi sa Italijanima, ustaško-domobranskim i četničkim jedinicama. Prelaz preko Neretve, borbe na Prenju i Veležu i oslobođenje Nevesinja bili su njeni veliki uspesi.
Petar Pero Ćetković, komandant Treće udarne divizije, ranjen je 28. marta 1943. godine kod Nevesinja i ubrzo podlegao ranama. Tako je život i karijeru vojnika završio u borbi za mesto u kome je, četrnaest godina ranije, kao mladi potporučnik dobio prvu dužnost. Kada su 1. maja 1943. godine, uvedeni prvi činovi u NOVJ, posmrtno je proizveden u čin general-majora.
Ukazom Vrhovnog štaba NOV i POJ, 30. aprila 1943. godine, proglašen je za narodnog heroja, među prvim borcima NOV i POJ. Ukazom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a odlikovan je Ordenom otadžbinskog rata prvog stepena. U „Biltenu Vrhovnog štaba“ br 23-27 o proglašenju Pere Ćetkovića za narodnog heroja piše:
„ Na osnovu riješenja Vrhovnog štaba daje se naziv narodnog heroja drugu Peru Ćetkoviću, komandantu -{III}- udarne divizije.
Drug Petar Pero Ćetković, kapetan bivše jugoslovenske vojske, od prvog je dana Narodnooslobodilačke borbe u redovima partizana i istakao se svojim junaštvom i umješnim rukovođenjem, ispočetka kao komandant Lovćenskog bataljona u borbi kod Pljevalja u jesen 1941 g., onda kao komandant -{I}- bataljona -{I}- proleterske brigade, kasnije kao komandant -{I}- dalmatinske brigade i konačno kao komandant -{III}- udarne divizije.
Drug Pero Ćetković pokazao se u svim borbama kao neustrašivi komandant, do kraja odan narodnoj borbi u kojoj je dao i svoj život..
