Narodni heroj – Svetozar Sveta Popović
iz G.Milanovca ( Srbija )
Svetozar Sveta Popović rođen je 8. oktobra 1901. godine u Gornjem Milanovcu. Poticao je iz učiteljske porodice. Njegovi roditelji Jovo i Mileva bili su pravi narodni učitelji, posvećeni svome poslu, ali i porodici. Na Svetozarovo vaspitanje, posebno je uticala njegova majka Mileva Mila, koja je neizmerno voleo, i u znak pažnje prema njoj, svom prezimenu je dodao i Milić.
Osnovnu školu i nižu gimnaziju je završio u Gornjem Milanovcu, a potom se 1915. godine sa roditeljima preselio u Beograd, gde je njegovo dalje školovanje prekinula austrougarska okupacija. Posle završetka Prvog svetskog rata, gimnaziju je završio kroz osamnaestomesečni kurs. Još kao učenik dosta je čitao i zanimao se za literaturu, što mu je probudilo interesovanje i simpatije za nova revolucionarna dešavanja u Evropi.
Poseban uticaj na njega ostavila je Velika oktobarska socijalistička revolucija u Rusiji, 1917. godine, pa je prilikom polaganja maturskog ispita, 1920. godine, na temu „Moj ideal“ na pismenom ispitu iz srpskog jezika pisao o vođi Oktobarske revolucije Vladimiru Lenjinu. To je u školi izazvalo neviđeni skandal, kod profesora, a naročito direktora škole. Od strane profesora je bio obeležen kao „crveni“, što ga je još više opredelilo za omladinski revolucionarni pokret.
Nakon mature, Svetozar Sveta Popović otišao je u Prag, gde je po želji roditelja upisao mašinsku tehniku, ali je iz ličnog interesovanja za novinarstvo, odlazio na Filozofski fakultet i slušao predavanja iz žurnalistike. Nakon završenih studija, 1925. godine vratio se u Beograd i posvetio se novinarstvu. Iste godine primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).
Kao novinar, ali i politički radnik, učestvovao je u mnogim akcijama, koje je pokretala KPJ. Bio je jedan od osnivača lista „Živa revija“, koji je izlazio na Beogradskom univerzitetu i tehnički urednik humorističko-satiričnog lista „Ošišani jež“, od njegovog osnivanja, 1935. godine. Takođe je učestvovao u organizovanju i pokretanju lista „Nedeljne informativne novine“ (NIN), čiji je bio glavni urednik. Zajedno sa njim, u Redakciji ovog lista su bili i istaknuti revolucionari Veselin Masleša, Vojislav Vučković, Jovan Popović, Ognjen Prica i dr. Na žalost, ovaj list je bio zabranjen posle svega 26 izdatih brojeva, septembra 1935. godine.
Zbog svog revolucionarnog rada, kao jedan od rukovodilaca beogradske partijske organizacije i učestvovanja u mnogim akcijama i demonstracija, bio je više puta hapšen i proganjan od polcije. Prvi put je bio uhapšen 1926. godine, kada je bio zatvoran u poznatom zatvoru „Glavnjača“. Kada je 1936. godine izbio građanski rat u Španiji, na poziv KPJ, sa drugim antifašistima je oktobra 1937. godine pošao u Španiju, gde se borio protiv fašizma.
Pošto je za vreme služenja vojnog roka, završio Školu rezervnih oficira i potom bio rezervni atiljerijski oficir, u Španiji je bio postavljen za komandanta artiljerije u jednoj Internacionalnoj brigadi. U toku rata je bio nekoliko puta ranjavan, a jednom teško.
Nakon završetka građanskog rata u Španiji, 1939. godine, se zajedno sa drugim borcima Internacionalnih brigada prebacio u Francusku, gde se nalazi u koncentracionim logorima, najpre u Girsu, a potom u Argeles sur mire. Pošto je i u logoru vršio revolucionarnu aktivnost, bio je premešten u kažnjeničko odeljenje.
Iz logora je uspeo da pobegne, tek krajem 1942. godine, uz pomoć jednog člana Komunističke partije Francuske, koji mu je pozajmio odelo molera i izveo ga iz logora. Uz pomoć francuskih komunista, uspeo je da se u jednoj lokomotivi prebaci od Pariza do Beča. Odakle je došao u Zemun, pa se 9. februara 1943. godine prebacio u okupirani Beograd, gde se povezao sa partijskom organizacijom. Iz Beograda je otišao u Bosnu, gde se tada nalazio Vrhovni štab NOV i POJ, a odatle je bio upućen u Prvi šumadijski partizanski odred „Milan Blagojević“.
Kada je 5. oktobra 1943. godine, na Rudniku, formirana Prva šumadijska brigada, Svetozar Sveta Popović je bio postavljen za političkog komesara brigade. Učestvovao je u mnogim borbama ove brigade, a kasnije je prešao u Glavni štab NOV i PO Srbije, gde je bio postavljen za načelnika. Poginuo je 6. maja 1944. godine, od avionske bombe, bačene iz bugarskog aviona, na Đakovom kamenu, na Jelovoj gori, u blizini Užica.
Prvobitno je bio sahranjen u blizini mesta pogibije, a 1954. godine njegovi posmrtni ostaci su preneti i sahranjeni na partizanskom groblju na Brdu mira u Gornjem Milanovcu.
Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, 9. oktobra 1953. godine, proglašen je za narodnog heroja.
