NA DANASNJI DAN 11.08.1945. godine Žene u Jugoslaviji dobile pravo glasa
NA DANASNJI DAN
11.08.1945. godine
Žene u Jugoslaviji dobile pravo glasa
Na današnji dan, 11. avgusta, pre 77 godina žene Jugoslavije i zvanično su se izborile za pravo glasa. Iste, 1945. godine, i žene u Italiji, Japanu, Francuskoj i nekim njenim bivšim kolonijama, mogle su da glasaju po prvi put. Jugoslavija je time postala jedna od prvih zemalja u kojima su žene stekle ovo osnovno ljudsko pravo, pravo na učestvovanje u političkom životu zemlje i uticaj na zakone koji i njih pogađaju.
Prva zemlja u kojoj je postojalo uslovno pravo glasa za malobrojne žene članice esnafa bila je Švedska, u kojoj su žene mogle da glasaju već od 1717. godine. Ali za pravo glasa u pravom smislu prvo su se izborile Novozelanđanke, 1893. godine.
U univerzalnoj deklaraciji o pravima ljudi, od 1948. godine pravo glasa je definisano na sledeći način: „Volja naroda je osnova državne vlasti: ova volja treba da se izražava na povremenim i slobodnim izborima, koji će se sprovoditi opštim i jednakim pravom glasa, tajnim glasanjem ili odgovarajućim postupkom kojim se obezbeđuje sloboda glasanja”.
Borba za pravo glasa na teritoriji Jugoslavije imala je dugi i turbulentni put. Glavna organizacija za borbu za prava žena bila je Ženska alijansa, osnovana u Ljubljani 1923. godine na talasu sifražetskog pokreta koji je odigrao značajnu ulogu u borbi protiv austrougarskog okupatora.
Alijansu su činile žene iz cele Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i u jednom trenutku je brojala čak oko pedeset hiljada članica u nekoliko stotina sestrinskih organizacija.
U to doba, status žena je odgovarao u pravnom pogledu „s uma sišavšim” i deci. Politika je smatrana prljavim, muškim poslom za koji su dame suviše delikatne ili se pak govorilo da „žensko pitanje” nije dovoljno bitno i da je nedolično da se ono poteže dok se zemlja oporavlja od rata.
Time se prikrivala suština, a to je da su žene bile namerno isključene iz javnog života i odluka o sopstvenim životima. Alijansa se borila za potpunu ravnopravnost žena sa muškarcima u tadašnjoj kraljevini.
Krivični zakonik Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca iz 1929. godine označio je pravnu jednakost među polovima, ali ovaj zakon je bio sporo i nedosledno primenjivan i de facto ravnopravnost nije bila dobijena.
Na početku Drugog svetskog rata, kolaboracionistička vlada Cvetković – Maček zabranila je rad glavnih ženskih udruženja u Jugoslaviji. To je označilo i zvaničan kraj Ženske alijanse.
Tokom Drugog svetskog rata, zbog ogromnog i nesebičnog doprinosa žena antifašističkoj borbi i odbrani zemlje od nacističkog okupatora, komunističke vlasti nisu mogle da ignorišu žensko pitanje.
Takođe je bilo bitno da se naglasi da dolazi novo doba i da se pravi radikalni zaokret u odnosu na tradicionalnu i građansku kraljevinu. Jugoslovenke su se tako izborile za pravo glasa 11. avgusta 1945. godine, mada im je to pravo bilo garantovano već 1941. godine u prvim dokumentima Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Jugoslavije.
