Oslobodjenje Dalmacije
4. decembra 1944. godine jedinice 8. dalmatinskog korpusa Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, nakon krvave i teške jednomjesečne bitke poznate kao Kninska operacija, oslobodile su grad Knin od 24.000 njemačkih, četničkih i ustaških jedinica. Time je ostvarena odluka ZAVNOH-a o pripojenju Dalmacije matici Hrvatskoj.
U operaciji oslobođenja Dalmacije sudjelovalo je oko 32.000 boraca 8. korpusa od kojih je poginulo 1884, ranjeno 2439, a nestalo je njih 126. Fašističke snage brojile su 62.000 vojnika, od čega Nijemci 45.000, ustaše 12.000 i četnici 5.000, a njihovi gubici iznosili su oko 12.000 poginulih te 10.000 zarobljenih časnika i vojnika.
Jedinice 8. korpusa oslobodile su cijelu Dalmaciju, osim Dubrovnika kojeg su oslobodile 29. hercegovačka divizija i 2. dalmatinska brigada. Narod Dalmacije je za slobodu dao 33.000 života – u jedinicama NOVH i NOVJ poginulo je 18.000 boraca, a 15.000 su žrtve fašističkog terora.
Kninska operacija
Kninska operacija je ofanziva kojom su jugoslavenski partizanski oslobodili Knin 1944. 
godine, porazivši osovinske snage te dovršivši preuzimanje kontrole nad Dalmacijom. Kninska operacija u užem smislu podrazumijeva borbe za sam grad Knin i njegovu neposrednu okolicu (25. 11. – 5. 12.), a u širem smislu operacije oslobađanja šireg područja Dalmacije koje su započele 13. septembra. S obzirom na velike gubitke s obje strane, smatra se najvećom bitkom u historiji Dalmacije.
Operativna situacija
Zamisao njemačke Vrhovne komande u jesen 1944. godine bila je da sa dalmatinskog fronta izvuče 118. lovačku i 264. pješadijsku diviziju, 92. motoriziranu brigadu i 1. puk “Brandenburg” i stavi ih na raspolaganje 2. oklopnoj armiji za borbu protiv Trećeg ukrajinskog fronta Crvene armije. Liniju fronta od Gacke do ušća Zrmanje trebalo je da preuzmu tri legionarske divizije: 369. (Vražja), 373. (Tigar) i 392. (Plava).
Međutim, ofanziva Osmog korpusa omela je i preduhitrila ove planove: tokom rujna djelovi 
118. divizije uništeni su na Braču, a djelovi 369. divizije na Pelješcu. Najteži poraz 369. Vražja divizija pretrpjela je od 26. dalmatinske divizije 22. 10. u Vukovom klancu kod Metkovića. Prilikom izvlačenja iz Šibenika 3. 11. na putu prema Drnišu razbijen je 893. puk 264. divizije.
U takvoj situaciji, suočen sa energičnim pritiskom, Komanda Jugoistoka morala je da odustane od izvlačenja 264. divizije i dodjeli joj zadatak odbrane Knina. Štab 8, korpusa pokušao je sa širokim obuhvatom Knina, računajući na eventualni pokušaj izvlačenja Nijemaca i iz Knina. Međutim, naišao je na snažan otpor. Nijemci su se odlučili za upornu odbranu, odlučni da po svaku cijenu zadrže Knin kao najzapadnije utvrđenje na svojoj zamišljenoj liniji fronta
.Pripreme
General Fehn dobio je naređenje da se Knin brani do poslednjeg čovjeka i obrani po svaku cijenu. To naređenje prenio je podređenima:
1.) Svaki oficir postavljen za komandanta obavezan je da strelja svakog potčinjenog koji napusti svoj položaj. Oficir koji tako ne postupa biće kažnjen istom kaznom.
2.) Za jedinice koje napuste svoj položaj bez borbe i bez ispaljenog metka i ne drže se do posljednjeg čovjeka, divizija će narediti i izvršiti strijeljanje svakog desetog čovjeka … Objasniti da će ove mjere biti sprovodene bezobzirno, neodložno i bez izuzetaka
Od 7. do 15. 11. trajala je prva faza napada na Knin, u kojoj je 19. divizija djelovala u pravcu Gračaca, 9 divizija iz pravca Bosanskog Grahova, 26. divizija južno od Knina, a na sama kninska utvrđenja napadala je 20 divizija sa zapada. Nijemci su upornom obranom uspješno odbili napad na grad, a kontranapadima povratili izgubljene komunikacije prema sjeveru i sjeverozapadu.
General Fehn premjestio je 17. 11.a svoj štab u Bihać. Iz područja Knina evakuirao je demoralizirane ustaško-domobranske snage i predao neposrednu komandu nad odbranom generalu Windisch, komandantu 264. pešadijske divizije. Četnici pod komandom Đujića u posljednjoj fazi Kninske operacije napustili su njemački front kod Knina i prebačeni na područje Karlovca. Cjelo područje Knina i ključne točke na komunikacijama pomno su utvrđeni povezanim sistemom rovova, bunkera, pješadijskih prepreka i minskih polja.
Završni udarac
Uočivši da neprijatelj ima namjeru da uporno brani Knin, štab Osmog korpusa sačinio je novi plan napada. Prema tom planu, 20. divizija će napadati sa istoka na grad i na sjevernu komunikaciju, 19. divizija sa zapada na grad i na sjeverozapadnu komunikaciju, 26. divizija ojačana tenkovskim četama napadaće grad i isturena utvrđenja sa juga, dok bi 9. divizija trebalo da presretne i uništi njemačke djelove koji bi se eventualno izvlačili iz Knina.
Napad je na sektoru 20. divizije počeo 25. 11., a na sektoru 19. i 26. divizije 26. 11. u zoru. Na svim sektorima jedinice 8. korpusa napredovale su veoma sporo, lomeći izuzetno snažan i uporan otpor neprijatelja.
Franza Schraml je u svojoj knjizi “Hrvatsko ratište” ovako je opisao atmosferu na nacističkoj strani:
Sa položaja smo se od cjele čete izvukli samo nas petorica, ali nas je komandant natjerao da se vratimo i ponovo krenemo u napad…
Danonoćni napadi i protunapadi odvijali su se sa promenljivom srećom i sa znatnim gubicima na svim djelovima fronta. Nezadovoljan tempom napredovanja, komandant Drapšin je 1. 12. prijepodne uveo u napad posljednje rezerve.
Njemačka obrana počela je da se lomi 2. 12. naveče. Sutradan u oko 8 ujutro jedinice 20. 
divizije koje su nadirale sa istoka i 19. divizije koje su nadirale sa zapada spojile se neposredno sjeverno od grada i zatvaraju obruč oko Knina. Istovremeno, 26. divizija upada u južni dio grada i preostalim njemačkim snagama je preostalo da pokušaju da formiraju udarne grupe i da pokušaju da se spase probojem. Najveći dio uništen je u samom gradu. Sudbinu onih koji su se probili opisuje Danilo Damjanović u knjizi “Šesta dalmatinska brigada”:
Dok su 14. i 5. brigada u prvim časovima 4. decembra zametnule teške borbe sa gusto ešeloniranom nemačkom kolonom, koja je u toku prepodneva uspela da probije njihovu odbranu, 6. brigada je čvrsto držala desnu obalu Zrmanje, gde je postavila jednu bateriju, i u 12 časova spremno dočekala nemačke čelne delove, na koje je otvorila ubitačnu vatru. Tu su Nemcima naneti teški gubici i zadobijen je veliki ratni plen (pored ostalog i 6 topova).
Tako je dalje prodiranje ove nemačke grupacije zaustavljeiio, a duž njenih bokova preduzeli su žestok napad bataljoni 5. i 14. brigade i na više mesta je došlo do mešanja naših i nemačkih snaga, do borbe prsa u prsa i direktnog gušanja. Ta žestoka borba je trajala do 14 časova. Vrlo mali deo nemačkih snaga uspeo je da se probije preko Pađena, duž železničke pruge, do Bendera, gde ih je dočekala i likvidirala 3. brigada 9. divizije koja je tu ranije bila pristigla.
Isti događaj opisuje i Franz Schraml u navedenoj knjizi:
Neprijatelj nastavlja svoje jake napade na celom frontu. Kod 383. pešadijskog puka, Pađani (mesto) okruženi. Grupi ne polazi za rukom da se probije. Pala je u zarobljeništvo. Svi zamenici su pali u partizanske ruke, oko 600 ranjenika. 373. divizija pretrpela težak udarac. 264. divizija se može smatrati uništenom. Jednoj grupi od 200 ljudi pod ličnim vođstvom komandanta divizije je pošlo za rukom da se probije ka severu, duž železničke pruge.
3. decembra u 11 sati prijpodne Knin je bio oslobođen. Njemačka odbrana je gotovo u potpunosti uništena, a komandant divizije Windisch uspoo se probiti na sjever, gde se povezao sa četničkim djelovima i sa njima se tokom narednih dana probio u južnu Liku.
Osmi korpus NOVJ je u kninskoj operaciji imao 677 poginulih, 2439 ranjenih i 126 nestalih.
Prema izvještaju Komande 15. brdskog armijskog korpusa Komandi Grupe armija E od 8. 12. 1944, ukupna jačina 264. pješadijske divizije je na dan 5. 12. iznosila 1526 ljudi. Ista divizija je u oktobru 1943. imala pun formacijski sastav od 17.200 ljudi. Nakon Kninske 
operacije 264. divizija brisana je iz registra jedinica Vermahta, a preostalo ljudstvo raspoređeno je u druge jedinice. Prema istom dokumentu, borbe su bile pune požrtvovanja, a „gubici bili su vrlo visoki i doveli do razbijanja 264. divizije i raspada jednog većeg djela 373 divizije”.
Spomenik oslobodiocima iznad Knina je podignut 1969, a srušen nakon operacije Oluja 1995. godine — svojom monumentalnom formom od 25 metara svjedočio je ovoj najvećoj bitci u povijesti Dalmacije. A danas stoji miniran i devastiran.
