Ovadija Estreja Mara – Narodni heroj iz Bitolja
( Makedonija )
Ovadija Estreja Mara rođena je 25. decembra 1923. godine u Bitolju, u vrlo siromašnoj jevrejskoj porodici. Isticala se među naprednom jevrejskom omladinom 1938. godine u Bitolju. Tri godine uoči okupacije zemlje radila je u Beogradu. Tamo se istakla kao aktivist u revolucionarnom pokretu. Tu je primljena i za člana Saveza komunističke omladine Jugoslavije.
Posle događaja od 27. marta 1941. godine, u kojima je aktivno učestvovala, vratila se u Bitolj. Tamo se odmah uključuje u antifašistički pokret, koji je orijentisan na pripremanje oružane borbe protiv okupatora. Kad su bugarski fašistički okupatori obeležili Jevreje i ograničili im kretanje, Ovadija se ilegalno kretala po zabranjenim ulicama i izvršavala partijske zadatke.
U članstvo Komunističke partije Jugoslavije primljena je 1942. godine. Radi na organizovanju što masovnijeg odlaska Jevreja u partizanski odred i na napuštanju pasivnosti pred fašističkim zlom. Radeći na izvršenju tih zadataka, ostala je među svojima do tragičnog 11. marta 1943. godine, kad su nemački i bugarski fašisti odveli preko 3.000 bitoljskih Jevreja u koncentracione logore. Ovadija je bila među Jevrejima koji su izbegli raciju. Izvesno vreme živela je u ilegalnosti pod imenom Mara.
U međuvremenu se razboljela, a partijska organizacija ju je lječila i skrivala. Aprila 1943. godine otišla je u partizanski odred „Goce Delčev“. Učestvovala je u svim borbama koje je ovaj odred vodio. Izdržala je i duge marševe i bila učesnik borbi brigade u toku 1943. i 1944. godine. Ovadija Estreja Mara pohvaljena je za hrabrost u borbama kod Fuštana, kod Tušina i na Kožufu. Hrabro je izdržala i Februarski marš, kad je iz južne Makedonije prešla na teren Kozjaka, u okolini Kumanova.
Prilikom formiranja Treće makedonske brigade, postavljena je za zamenika političkog komesara čete. U tom svojstvu istakla se u prolećnoj ofanzivi, naročito u borbama za Ristovac, na Biljači, za Zletovske rudnike, Kratovo i na Petrovoj gori. Sa svojom jedinicom nalazila se na obezbeđenju Prvog zasjedanja ASNOM-a. Uskoro posle toga upućena je u okolinu Bitolja.
Kad je, 22. avgusta 1944. godine, formirana Sedma makedonska brigada, postala je politički komesar bataljona. Samo četiri dana kasnije, poginula je u jednoj žestokoj borbi u kojoj su uništeni bugarski graničari na Kajmakčalanu.
Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, 11. oktobra 1953. godine, Ovadija Estreja Mara proglašena je za narodnog heroja.
Danas u Bitolju u centru grada stoji njena bista, a jedan dečiji vrtić nosi njeno ime
