Godišnjica smrti Stojana Stoleta Aranđelovića – 08.04 1993 – YU KALENDAR
Stojan Stole Aranđelović (1930—1993) je bio jugoslovenski glumac. Rođen je u Beogradu 12. juna 1930. godine, a preminuo je 8. aprila 1993. godine
Stojan Stole Aranđelović rođen je u Beogradu 1930. godine. Studirao je glumu na pozorišnoj Akademiji, gdje je i diplomirao 1953. Još kao student, dobio je svoju prvu filmsku ulogu – imao je samo 20 godina kada je obukao oficirsku uniformu i zaigrao u kratkom igranom filmu “Crveni cvijet”.
Nedugo zatim, mladi beogradski glumac dobija i stalni angažman u tek osnovanom Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Stojan Stole Aranđelović se, međutim, neće duže zadržati u ansamblu ovog teatra – poslije dvije sezone napušta JDP i postaje slobodan umjetnik. Naime, te 1954. godine Aranđelović glumi u svom prvom cjelovečernjem filmu, “Djevojka i hrast” i od tada je u njegovoj karijeri gluma ispred kamera potpuno potisnula pozorišnu scenu.
Od filmova iz rane faze njegovog rada valja istaći Bulajićev “Vlak bez voznog reda”, “Kotu 905” i naročito Pavlovićevu dramu “Kapi, vode, ratnici”, u kojem je Aranđelović sa mnogo uspjeha odigrao svoju prvu glavnu ulogu. Njegova pojava na velikom platnu je robusna, energična, što bi se reklo, karakterna; ostavljajući snažan utisak svojim mrkim veđama, prodornim pogledom i naglašenom visinom i korpulencijom, Stole je arhetipski južnoslovenski lik, a u isto vrijeme poseban, karakterističan po nesvakidašnjem promuklom glasu ali i očinski blagom osmijehu koji se, doduše, rijetko mogao vidjeti.
U vrletima Hercegovine, 1964. godine, snimljen je nastavak famoznog “Vinetua”, pod nazivom “Crveni džentlmen” u kojem je Aranđelović upečatljivo dočarao mrskog plaćenika Cezara. Slijedeće godine igrao je, razumije se, bandita u poznatijem zapadnonejmačkom kaubojcu “Knez petroleja” Haralda Filipa sa Stjuartom Grendžerom i Pjerom Brisom u ulozi legendarnog indijanskog poglavice iz pera Karla Maja. Stoleta kao mrskog kauboja i razbojnika nisu mogli da zaobiđu ni “špageti” vesterni iz susjedne Italije, naprotiv – glumio je u “Baladi o revolverašu” (1967), u kojem je glavnu ulogu odigrao legendarni Gidra Bojanić.
Povrh svega, snimao je i za televiziju, a jedan takav serijal doveo ga je u žižu javnosti, uprkos tome što nije igrao vodeću ulogu – riječ je o zabavnoj seriji o životu u JNA pod nazivom “Kad sam bio vojnik“, snimanu u periodu 1967-69. Uloga vodnika Desimira, prostodušnog ali simpatičnog podoficira koji se nerijetko prema svojim vojnicima postavlja i očinski, sa mnogo razumijevanja, bila je i ostala možda i najomiljenija Stojanova uloga među TV gledaocima.
Ako je vodnik Desimir bio daleko najpopularnija televizijska uloga Stoleta Aranđelovića, u najuži izbor za najpoznatiju filmsku rolu bez sumnje spada legendarni Šumadinac, partizan bez nogu u ratnom filmu “Bitka na Neretvi” Veljka Bulajića. Aranđelović je uspio da ostvari jednu od najživopisnijih, nezaboravnih uloga – u famoznoj sceni “Šumadinac, pjesma!” Stole je neponovljiv i teško da je bilo gledaoca koji ovu (uprkos patetici ili možda baš zbog nje) scenu nije odgledao sa onim prepoznatljivim slovenskim osjećajem prkosa.
Sličnu scenu, još teatralniju, Stojan Stole Aranđelović je imao nekoliko godina kasnije u “Sutjesci” (1973) Stipe Delića; pamtimo ga kao popa Vladu Zečevića, partizanskog veterana koji je na svojoj kapi nosio dva suprotstavljena simbola – crvenu petokraku i iznad nje hrišćanski krst.
Najširi auditorijum se, na pomen Stoleta Aranđelovića, sigurno sjeti uloge carinika Blagote, jednog od brojnih prijatelja legendarnog automehaničara Živote u TV seriji “Priče iz radionice”, odnosno filmu Zdravka Šotre “Šesta brzina” (1981). Zanimljivo, ovo je bilo jedno od rjeđih pojavljivanja pred kamerama u kojima ovaj glumac nije imao brkove (ni bradu). Nasuprot ovome, uloga carinika bila je samo još jedna u nizu koje je Stole odigrao obučen u zelenu uniformu.
Stojan Stole Aranđelović se pojavio i u ulozi seoskog iscjelitelja, u malo poznatoj američko-jugoslovenskoj koprodukciji “Tamna strana sunca” (The Dark Side of the Sun, 1988) – filmu Božidara Nikolića. Ovaj film bi, sasvim izvjesno, bio potpuno zaboravljen da u njemu nije debitovao pred filmskim kamerama niko drugi do – Bred Pit.
Tokom devedesetih godina publika je mogla da ga vidi u drami “Noć u kući moje majke”. Poslednji put Aranđelović je stao ispred kamere da bi odigrao minijaturu, još jednu u ogromnom nizu, u komediji “Tri karte za Holivud” (1993). Iste godine je i umro.
Iako je tokom čitave karijere ostao nekako po strani kada je riječ o krugu epizodista koji su bili popularni i sveprisutni, Stole je glumio u više od 60 igranih filmova u rasponu od 38 godina. Jedan od naših najsjajnijih glumaca iz “drugog ešalona” 1984. godine je dobio nagradu “Slavica” za sveukupan doprinos jugoslovenskoj filmskoj umjetnosti.
Stojan Stole Aranđelović je živeo kao samac u svom stanu na Novom Beogradu, nenametljivo i skromno. Bio je ranoranilac (atipično za umjetnike), jednom je rekao kako ga niko ne može zateći u stanu izjutra, poslije 6 sati. Vodio je miran život, volio da igra šah, govorio je da mu je “šahovska garnitura najbolji prijatelj”.
