Veselin Veso Masleša – Narodni heroj iz Banja Luke (Bosna i Hercegovina)
Veselin Veso Masleša rođen je 20. aprila 1906. u Banja Luci, Bosna i Hercegovina. Od rane mladosti opredijelio se za revolucionarni rad. Kao šestoškolac banjalučke gimnazije, stupa u napredni omladinski pokret, a istovremeno se uključuje i u akcije radničkog pokreta Banja Luke.
Njegova aktivnost iz tog početnog perioda vezana je za đačko literarno društvo “Mladost”.
Tu je stekao osnove marksističkog obrazovanja na izvornim djelima klasika marksizma, proširio opće obrazovanje sistematskim čitanjem odabrane suvremene literature, razvio smisao za predavački rad, za polemičku razmjenu mišljenja, uspostavio vezu između idejnih stavova i praktičnog revolucionarnog rada i ocijenio značaj novinarstva u javnom radu. i, u skladu s tim, odvijaju se i prvi njegovi javni istupi: referati i diskusije u okviru društva “Mladost” i skote, agitaciono-propagandni rad po selima oko Banja Luke, revolucionarni istupi u protestnim akcijama radničkog pokreta, koje su slijedile poslije Obznane i Zakona o zaštiti države. U to vrijeme Masleša postaje član SKOJ-a.
Pošto je maturirao 1925. godine, Masleša odlazi na studije — najprije u Zagreb, gdje je upisao Pravni fakultet, da bi ubrzo prešao u Frankfurt na Majni, a potom u Pariz. Zahvaljujući općoj naobrazbi,Veselin Veso Masleša je krenuo na studij s određenim i jasnim interesiranjima. Njegova preokupacija su društvene nauke: politička ekonomija, sociologija istorija filozofije, istorija socijalizma. Snažan intelekt, kreativan duh i visokorazvijen radni kapacitet, Masleša je koristio izdašno mogućnosti koje mu je davala atmosfera Frankfurtskog instituta, gdje se teoriji marksizma i njenom povezivanju sa suvremenim problemima međunarodnog radničkog pokreta pridavala velika pažnja.
Tamo će on, uz stečeno znanje, otkriti smisao za naučni rad i osvojiti marksističku metodologiju naučnog rada. Godine 1927. prelazi u Pariz, gdje nastavlja studije iz političke ekonomije i sociologije. Zbog revolucionarnog rada među jugoslovenskim studentima i radnicima — iseljenicima u Francuskoj, izložen je progonima, i onemogućeno mu je bilo nastavljanje redovnih studija. Francuske vlasti su ga protjerale u Jugoslaviju, a jugoslovenske iz Beograda u Banja Luku.
Tu je nastavio aktivnost u radničkom pokretu. Ali, sklonošću vezan za novinarstvo i publicistiku, napušta Banja Luku, odlazi u Osijek i upošljava se, kao urednik i korektor, u Redakciji “Hrvatski list”. Ali, i tu je ubrzo uhapšen, i protjeran u Banja Luku. Godine 1938. Veselin Veso Masleša zapošljava se u Beogradu, kao skupštinski novinarski reporter t komentator u “Beogradskim novostima”. Te godine primljen je za člana KPJ.
Dolaskom u Beograd, Veso Masleša se brzo uključuje u društveni i politički život ovog grada, učestvujući, pored ilegalnog partijskog rada, i u legalnim manifestacijama tadašnje napredne inteligencije; zahvaljujući tome i svojim osobinama, ubrzo stiče simpatije i ugled u beogradskim naprednim intelektualnim krugovima.
To će se pokazati vrlo korisnim u kasnijem periodu njegovog partijskog rada u obavljanju složenijih zadataka — po direktivi najvišeg rukovodstva KPJ. Već tada Masleša istupa s napisima u mnogim listovima i časopisima. U decembru 1928. pokreće, s Otokarom Keršovanijem i još nekim istaknutim naprednim intelektualcima, časopis “Nova literatura”.
Ali poslije proglašenja šestojanuarske diktature, među brojnim komunistima Beograda uhapšen je, početkom januara 1929, i Veselin Masleša. Pošto je u zatvoru proveo sedam mjeseci, bio je opet policijski protjeran u Banja Luku, gdje ovog puta ostaje nešto duže od godine, i u Banja Luci, mada u skučenijim mogućnostima, Masleša neumorno djeluje: drži ilegalno partijske kurseve, seminare i predavanja; upućuje mlade komuniste na marksističku literaturu; pojavljuje se, ali bez potpisa, u banjalučkom listu “Nova Štampa”; bavi se prevodilačkim radom; nastavlja vanredne studije prava u Zagrebu.
Godine 1931. vraća se u Beograd i ostaje, s prekidima samo u vrijeme izdržavanja kazni, sve do 1941. godine. Zaposlio se kao publicist u Redakciji časopisa “Narodno blagostanje”. U Beogradu, pored partijsko-političke aktivnosti, Masleša se intenzivno bavi naučno-istraživačkim, publicističkim i prevodilačkim radom. U vezi je s OK KPJ u inostranstvu, i oslonac je njegovim članovima i instruktorima u Beogradu. Posebno je angažiran u ostvarivanju politike Narodnog fronta i stvaranju legalne jedinstvene radničke partije, odnosno Stranke radnog naroda, kao sekretar njenog Inicijativnog odbora.
Baveći se temama iz domena ekonomskih, političkih i književnih zbivanja u zemlji i inostranstvu, Veso Masleša je, kao publicist — marksist, objavio tekstove i studije u naprednim časopisima i listovima, a također i u ilegalnim glasilima KPJ. Preveo je nekoliko knjiga. Naučna vrijednost njegovih studija “Mlada Bosna” i “Svetozar Marković” održala se i potvrdila do naših dana.
Od 1927—1940. godine Masleša je hapšen deset puta, provodeći, za to vrijeme, u zatvorima ukupno više od dvije i po godine. Poslije bombardiranja Beograda (aprila 1941), prešao je u Crnu Goru i tamo učestvovao u pripremama ustanka; organizira propagandni rad Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru i Glavnog Štaba za Crnu Goru i Boku: pokreće i uređuje listove “Slobodu” i “Narodnu borbu”, održava predavanja u odredima i na partijskim kursevima.
U vrijeme pohoda proleterskih brigada u Bosansku krajinu, juna-augusta 1942, član je Polit-odjela 4. proleterske crnogorske brigade. U drugoj polovini 1942. godine, u selu Driniću, zajedno s Mošom Pijade i drugim suradnicima, obnavlja list “Borba”, organ KPJ, u kojoj objavljuje mnoge tekstove, surađuje i u drugim listovima: “Proleteru”, “Vojno-političkom pregledu”, “Narodnom oslobođenju”.
Na prvom zasjedanju AVNOJ-a u Bihaću, Masleša je održao glavni referat; “Narodnooslobodilačka borba i stvaranje Antifašističkog vijeća”, u kojem je iznio istorijat antifašističke borbe u svim krajevima Jugoslavije od 1936. do 1942. godine. Tada je izabran u Izvršni odbor AVNOJ-a.
U četvrtoj i petoj neprijateljskoj ofanzivi bio je s grupom divizija NOV koje su s Vrhovnim štabom vodile bitke na Neretvi i Sutjesci. U pokušaju proboja neprijateljskog obruča na Sutjesci, u kojem se našla 3. divizija, poginuo je Veselin Masleša, 14. juna 1943. godine.
Narodnim herojem Veselin Veso Masleša proglašen je 20. decembra 1951. godine.